Чым вызначалася грамадскае жыццё ў Беларусі ХІХ ст. і як яно ўплывала на літаратурны рух?

У ХІХ стагоддзі, найперш у другой яго палове, адраджэнню не толькі беларускага прыгожага пісьменства, але і гістарычнай памяці народа, узвышэнню яго годнасці і гордасці паспрыялі розныя беларусазнаўчыя даследаванні, якія штораз часцей пачалі з’яўляцца як у рускім, так і ў польскім друку. Іх аўтарамі — а гэта былі запісы фальклору, развагі пра беларускую мову, гісторыю, культуру, вусную народна-паэтычную творчасць — з’яўляліся ўраджэнцы беларускай зямлі ці людзі, духоўна пародненыя з ёй (А. Міцкевіч, У. Сыракомля, Я. Чачот, М. Нікіфароўскі, Е. Раманаў, П. Шэйн, Я. Карловіч, Я. Карскі, А. Кіркор, М. Доўнар-Запольскі, І. Насовіч, А. Багдановіч, М. Федароўскі і інш.). Многае значыла і маральная падтрымка вядомых іншанацыянальных пісьменнікаў і вучоных, сярод якіх былі і рускія рэвалюцыйныя дэмакраты.